مشارکت در آبخیزداری و سازه های موثر بر آن در استان لرستان

مرور پیشینه نگاشته ها نشان می دهد که تخریب فراینده، عرصه های منابع طبیعی و از جمله آبخیزها را با مشارکت زیست محیطی بسیاری مواجه ساخته است. با توجه به کمبود شدید اب در کشور، احیا و بهره برداری بهینه از حوزه های آبخیز اجتناب ناپذیر است. بر اساس دیدگاه صاحبنظران، مشارکت مردمی سازه ای مهم و ضروری در احیا و بهره برداری بهینه از منابع طبیعی و از جمله آبخیزها محسوب میشود. در این مطالعه سعی شده است با شناسائی سازه های موثر بر مشارکت در آبخیزدار راهکارهایی بمنظور گسترش مشارکت کشاورزان در فعالیت های آبخیزداری ارائه شود. این مطالعه با روش تحقیق پیمایشی، در 65 روستا از روستاهای استان خراسان در سال 1379 انجام شده است. نمونه های مورد مطالعه در برگیرنده 76 نفر آبخیزدار و 63 نفر غیرآبخیزدار می باشند که با شیوه نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل دو پرسشنامه بود که پایائی آنها توسط یک مطالعه راهنما تایید گردید. متغیر وابسته این تحقیق مشارکت آنها توسط یک مطالعه راهنا تایید گردید. متغیر وابسته این تحقیق مشارکت کشاورزان در فعالیتهای آبخزداری می باشد و حجم فعالیت های آبخیزداری انجام شده نیز در بین افراد گروه آبخیزدار برآورد شده است. مدل حاصل از تابع ممیزی نشان میدهد که بر اساس هشت متغیر وضعیت سند زمین دیم، سن، سطح دانش فنی حفاظت خاک، مشاهده الگو، افق برنامه ریزی، سطح سواد، مقدار و قیمت زمین دیم مدل قادر است 43/80 درصد کشاورزان را بطور صحیح به آبخیزدار و غیرآبخیزدار طبقه بندی نماید که این میزان از صحت طبقه بندی نشان دهنده توان بالای مدل در تفکیک دو گروه مورد مطالعه می باشد. در مورد میزان مشارکت آبخیزداران در فعالیتهای آبخیزداری مدل رگرسیون قادر به توضیح 5/87 درصد تغییرات متغیر وابسته (میزان فعالیت های آبخیزداری) می باشد که توان بالای مدل در پیش بینی حجم فعالیت آبخیزداری مشارکت کنندگان در طرحهای آبخیزداری را نشان می دهد. بر اساس یافته های این پژوهش پیشنهاد می گردد که برای جلب مشارکت افراد در فعالیت های آبخیزداری ابتدا با استفاده از مدل تابع ممیزی این مطالعه نسبت به شناسائی افرادی که از ظرفیت لازم برای فعالیت های آبخیزداری برخوردار می باشند اقدام شود. فزون بر این، بر اساس مدل رگرسیون حاصل از پژوهش میزان فعالیت های آبخیزداری افراد پس از شروع به آبخیزداری را پیش بینی کرده و نسبت به طراحی برنامه مناسب جهت گسترش فعالیت های آبخیزداری اقدام نمود. با این روش برنامه ریزان می توانند از اتلاف وقت و سرمایه جلوگیری و امکانات محدود موجود را به صورت بهینه بکارگیری نمایند.